Mario Zwart: Mogelijkheden voor cannabis regulering – Deel 1: Volksgezondheid centraal

In Nederland gebeurt alles 50 jaar later, zegt men. Maar ooit zal ook in Nederland cannabis legaal worden! Daarom blikt stichting VOC huiscolumnist Mario Zwart nu al vooruit, in een korte serie over mogelijkheden om cannabis wettelijk te regelen. Deze keer: De dokter aan het stuur. Het niet-commerciële model, waarin Volksgezondheid centraal staat. Volgende keren: Big Business aan het stuur (over het gevaar van “corporate cannabis”), Cannabis als Heilig Boontje (legale cannabis die alle maatschappelijke problemen in één klap moet oplossen) en De Consument aan het stuur (een cannabisbeleid waarin de vrije burger centraal staat).

De dokter aan het stuur

In het Volksgezondheidsmodel wordt cannabis legaal, maar strikt gereguleerd en alleen niet-commercieel. Volksgezondheids-experts houden over het algemeen niet van commercie, van concurrentie of van reclame. Ze zien commercie altijd negatief, want die “dringt een verslavend product op aan kwetsbare burgers”. De consument moet beschermd worden, tegen zichzelf, en tegen de commercie.

Wat mag dan wél? Thuisteelt en cannabis social clubs[1] (=gezamelijk kweken). Daarvoor kozen Luxemburg en Malta. Wie wiet wil, moet dat maar zelf kweken, of zich aansluiten bij een kweek-collectief. In Duitsland[2] wordt deze optie ook steeds vaker genoemd als Plan B, nu de twijfel groeit of legalisering ‘met gewone winkels’ wel de goedkeuring van de Europese Unie zal krijgen.

Uruguay biedt naast thuisteelt en samen kweken nog een derde keuze: kopen in een apotheek[3]. Van het assortiment zal niet elke liefhebber watertanden: het bestaat uit twee soorten slappe wiet[4], in een weinig aantrekkelijke verpakking. Met dat beperkte legale aanbod wekt het geen verbazing dat in Uruguay het illegale circuit nog altijd 73% van de markt in handen heeft[5].

Zelf kweken is prima! Maar geef ons de keus

Hoe beoordeel ik deze benadering? Een groot pluspunt is de vrijheid om zelf te mogen kweken, thuis of in een cannabis social club. Dat zie ik als de basis van legalisering. Prima dus.

Minder enthousiast ben ik over verkoop van in apotheken. Cannabis consumenten zijn niet ziek. En die beperkingen van het assortiment zijn flauwekul. Hoezo die onaantrekkelijke verpakking, dat lage THC%, dat gebrek aan keuze omdat alles “te gevaarlijk” wordt gevonden? Waarom geen edibles, geen oil-pens, geen hasj, geen concentraten? Waarom slechts 2 soorten wiet, van matige kwaliteit?

Illustratie: Cannabis in Uruguay (2% THC + 7% CBD)

En ook het gebrek aan winkels en aan reclame zie ik negatief. Zó vreselijk gevaarlijk is cannabis niet. Waarom mag je in een winkel wél wijn, snoep, rattengif, een kruisboog, kroketten of een scooter kopen, maar geen cannabis? Hebben de heren en dames Volksgezondheidsexperts hun prioriteiten wel scherp?

En waarom mag je geen reclame maken voor wiet, maar wél voor vliegreizen, hamburgers, auto’s, bier en overbodige meuk uit China? Als je gelooft dat een niet-commerciële aanpak beter is, waarom sluit je Heineken en McDonald’s dan niet?

De Volksgezondheidsmensen zeggen dan: “Ja, maar bij die andere producten ging het mis! Bij cannabis moeten we die fout niet opnieuw maken!”.  Dat is geen sterk argument. Cannabis is minder schadelijk dan veel van die andere zaken. Als je iets wilt doen, én je gelooft in een reclameverbod, pak dan reclame voor drank, auto’s, gokken of creditcards (koopverslaving!) aan.

De nadelen van het Volksgezondheidsmodel

Een strikte ‘Volksgezondheids-benadering’ heeft bovendien grote nadelen:

  • Het stigmatiseert. Vrijwel alle producten mogen reclame maken, maar niet cannabis. Want cannabis is “bijzonder”. Nee! Hou eens op! Na een eeuw Prohibitie (en in Nederland “gedoog-gedoe”) wil ik gelijke rechten. Ik wil reclame, aantrekkelijke verpakkingen, fijne winkels, een uitgebreid assortiment. Wie alcohol vrij baan geeft, maar cannabis behandelt alsof het plutonium is, stuurt burgers de verkeerde kant op
  • Het is éénzijdig en daardoor te streng. Wie alleen oog heeft voor risico’s en nadelen, verbiedt te veel. Zo zou je bergwandelen kunnen verbieden (jaarlijks honderden doden[6] in de Alpen!), zwemmen (jaarlijks 80 verdrinkingen in Nederland), of buitenlandse vakanties (jaarlijks 300 doden en gewonden[7]). Toch willen we dan niet: een leuke vakantie is ons best een klein risico waard.
  • Het verzwakt de positie van legale cannabis versus het illegale circuit. Kwekers die geen reclame mogen maken en die merkloze, onaantrekkelijke verpakkkingen moeten gebruiken, kunnen nauwelijks merkbekendheid opbouwen. Dat verzwakt hun positie ten opzichte van illegale kwekers. Als er, “ter bescherming van de volksgezondheid”, ook nog hoge belastingen komen op cannabis, het assortiment wordt inperkt en het aantal verkooppunten laag blijft, dan verzwakt dat de legale cannabissector nog verder. De gevolgen van zo’n soort overregulering zie je in Californië, waar de legale sector het verliest[8] van de illegale[9].  
  • Het leidt tot corruptie en stilstand. De leverancier van de (slappe) wiet in Uruguay heeft geen enkele prikkel om betere of goedkopere producten te ontwikkelen. Die worden toch niet toegelaten. En waarom zou hij ook? In de apotheek is geen concurrentie, de klant kan daar maar van één aanbieder wiet kopen. Wat je in vergelijkbare omstandigheden ziet, is dat er nauwe banden ontstaan tussen de enkele goedgekeurde aanbieders en de toezichthouders. Want: het wereldje is heel klein, ze kennen elkaar goed. Een gedeeld belang is dat ze geen van beiden zitten te springen om concurrentie.

Mijn verlanglijstje voor Nederland

Kortom: niet-commerciële cannabis is prima als één van de opties voor consumenten, maar sta ook commercieel aanbod toe. Dat helpt de legale cannabissector. Reguleer die legale cannabis losjes, in overstemming met het (beperkte) risico.

Dit is mijn cannabis- verlanglijst voor Nederland:

  • Cannabis legaal. Géén gedogen, geen “Wietproef”, geen “Wietwet”; maak het legaal.
  • Met thuisteelt en cannabis social clubs
  • Plus commercieel aanbod in winkels. Waarbij we afspreken dat de regels nooit strenger zijn dan bij alcohol. Dus een open markt, met alle ruimte voor nieuwe producten en nieuwe aanbieders. Met verkoop vanaf 18 jaar. In supermarkt en in speciaalzaken.
  • Evenveel cannabis-verkooppunten als alcohol-verkooppunten.
  • Met voor cannabis dezelfde beperkingen voor verpakking, branding en reclame als voor alcohol.
  • En ook coffeeshops. Zoals de bierliefhebber zelf bier kan brouwen, of bier kan kopen in supermarkt of speciaalzaak, óf een biertje kan drinken in het café, zo wil ik dat je cannabis zelf kunt kweken, of kunt kopen in supermarkt of speciaalzaak, of een jointje kunt roken in de coffeeshop.

· 


[1] Opmerking: cannabis social clubs kennen per land verschillende vormen en verschillende regels.

[2] https://background.tagesspiegel.de/gesundheit/liebaeugeln-mit-plan-b

[3] https://cannabisindustrie.nl/9-jaar-sinds-dat-uruguay-cannabis-legaliseerde-zijn-dit-de-cijfertjes/

[4] Beide soorten hebben minder dan 9% THC, en ook nog minimaal 3% CBD ‘om de effecten van de THC te dempen’.

[5] https://www.ambito.com/mundo/uruguay/cannabis-la-compra-ilegal-sigue-siendo-mayoritaria-n5539699

[6] https://www.kleinezeitung.at/oesterreich/6090432/Alpinunfaelle_272-Bergtote-im-vergangenen-Jahr-in-Oesterreich

[7] https://www.rtlnieuws.nl/editienl/artikel/4813536/ongelukken-vakantie-nederlanders-gevaarlijk-reis-anwb-overlijden-op-reis

[8] https://reason.com/2022/05/05/a-new-report-explains-how-california-screwed-up-marijuana-legalization/

[9] In Californië heeft legale wiet een, stagnerend, marktaandeel van circa 33%. Terwijl in Canada legale wiet een markaandeel van circa 66% heeft. En dat aandeel groeit. 

    Leave Your Comment

    Your email address will not be published.*