Scherpe Kamervragen over speekseltest en cannabis in het verkeer

Eerder deze week werden de 15 kamervragen over drugs in het verkeer en de problemen rond de speekseltest van D66 Tweede Kamerleden Joost Sneller en Kiki Hagen gepubliceerd. De stichting VOC (Verbond voor Opheffing van het Cannabisverbod) vraagt al jaren aandacht voor deze problematiek, via de website www.cannabisenverkeer.nl en de bijbehorende flyer, een speekseltest werkgroep en in contacten met Kamerleden.

De speekseltest werkgroep van het VOC is in april 2021 van start gegaan onder leiding van Jef Martens, die inmiddels over veel expertise op dit gebied beschikt. Diverse cannabisconsumenten die in de problemen zijn gekomen door de speekseltest hebben zich bij het VOC gemeld. Martens heeft vijf van hen geholpen om via een bezwaarprocedure hun rijbewijs terug te krijgen. En met succes: bij vier van hen werd het bezwaar gegrond verklaard en zij kregen hun rijbewijs terug.

Flyer van de campagne Cannabis en Verkeer uit 2017

Helaas worden de kosten van het bezwaartraject niet vergoed; de kosten voor een verplicht psychiatrisch onderzoek en voor de procedure bij het CBR is de bezwaarmaker altijd kwijt. Dit is een verkapte boete, constateerde Martens eerder deze week tijdens de maandelijkse, openbare vergadering van de stichting VOC. Het is duidelijk dat er veel mis gaat en dat er veel onrechtvaardigheid is rondom de speekseltest. Het VOC is verheugd dat D66 zich ook druk maakt over dit onrecht en zich inzet voor eerlijkere regelgeving, zoals blijkt uit deze serie scherpe Kamervragen aan de ministers Grapperhaus van Justitie en Veiligheid en Visser van Infrastructuur en Waterstaat.

Hieronder volgen de 15 kamervragen, inclusief de bronnen die bij de kamervragen zijn genoemd.

15 kamervragen D66 over drugs in het verkeer

Vraag 1
Bent u bekend met de voorlichting «Mag ik deelnemen aan het verkeer als ik medicijnen heb gebruikt» op de site van de rijksoverheid? [1]

Vraag 2
Bent u bekend met verschillende (internationale) onderzoeken waaruit volgt dat de mate van tetrahydrocannabinol (THC) in het bloed geen betrouwbare reflectie is van de hoeveelheid cannabis die is gebruikt en de rijvaardigheid van de gebruiker? Kunt u hierop reflecteren? [2]

Vraag 3
Kunt u uitleggen waarom bij alcoholgebruik in het verkeer de straf zwaarder is naarmate er meer alcohol is genuttigd, terwijl bij drugsgebruik in het verkeer een alles-of-niets-beleid geldt?[3]

Vraag 4
Klopt het dat iemand die op doktersrecept cannabis krijgt voorgeschreven meer cannabis in het verkeer mag gebruiken dan de wettelijke voorgeschreven grenswaarden voor gebruik in het verkeer? Zo ja, klopt het dat deze gebruiker bij overschrijding van de grenswaarden van de speekseltest niet kan volstaan met het laten zien van zijn doktersverklaring, maar mee moet
naar het bureau om daar een bloedtest te doen en zijn verklaring te overhandigen? Klopt het dat de medicinale gebruiker zijn rijbewijs niet kan gebruiken tot de uitslag van de bloedtest er is, ook al kan hij dus een doktersrecept overhandigen? Hoe lang duurt het voor deze uitslag bekend is?

Vraag 5
Hoe oordeelt u over de betrouwbaarheid van de speekseltesten die nu worden gebruikt om te achterhalen of iemand de toegestane limiet van drugs heeft overschreden? Wat vindt u ervan dat het Instituut voor Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) stelt dat de huidige speekseltesten voor verbetering vatbaar zijn? [4]

Vraag 6
Kunt u aangeven hoe vaak speekseltesten nu niet op de juiste wijze worden afgenomen (niet juiste temperatuur, geen gebruik van handschoenen, geen eten en drinken 10 minuten van tevoren)?

Vraag 7
Klopt het dat er meer betrouwbare ademtesten voor het opsporen van cannabis en andere drugs in ontwikkeling zijn die het gemakkelijker maken om drugs in het verkeer te detecteren? Kunt u aangeven hoe het staat met de ontwikkeling van deze ademtesten en of, en zo ja wanneer deze testen de huidige speekseltesten gaan vervangen? [5]

Vraag 8
Klopt het dat er na een positieve speekseltest ook een onderzoek van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) naar rijgeschiktheid volgt, ook als later blijkt dat het bloedonderzoek negatief is?

Vraag 9
Hoe vaak komt het voor dat een speekseltest positief is, maar de bloedtest later negatief? Hoe lang duurt het voordat de uitslag van een bloedtest bekend is?

Vraag 10
Is er altijd sprake van een onthouding van het rijbewijs als het onderzoek bij het CBR loopt? Hoe lang duurt het onderzoek bij het CBR?

Vraag 11
Hoe vaak leidt deze onthouding van het rijbewijs tot negatieve gevolgen voor een bestuurder, bijvoorbeeld verlies van werk en/of inkomen? Bent u van mening dat een onthouding van het rijbewijs er in dergelijke gevallen toe kan leiden dat iemand in de periode waarin hij wacht op de uitslag van de bloedtest onschuldig wordt gestraft als later blijkt dat de bloedtest negatief is? Waarom wel of waarom niet? Is hier compensatie voor?

Vraag 12
Bent u bekend met het bericht «Speekseltest haalt duizenden drugsgebruikers van de weg, en die moeten zwaar boeten»? [6]

Vraag 13
Kunt u aangeven of specifieke drugscontroles, vergelijkbaar met wat er nu gebeurt bij alcoholcontroles (fuiken), nu worden ingezet, en zo ja hoe deze eruitzien?

Vraag 14
Klopt het dat mensen worden onderworpen aan speekseltesten als zij bij controles opvallen door rijgedrag of opvallen door geur, grote pupillen of
agressief gedrag? Kunt u aangeven hoe dit opsporingsbeleid te rijmen is met de aanhouding van een man die in coronatijd wiet kocht in coffeeshops, deze daar niet kon hebben genuttigd, daarna de auto instapte, goed rijgedrag vertoonde, maar daarna toch aangehouden werd door de politie?7 Kunt u aangeven hoe vaak aanhouding na het volgen van coffeeshopbezoekers plaatsvindt zonder dat sprake is van opvallend (rij)gedrag?

Vraag 15
Hoe garandeert u bij het opsporen en handhaven van drugs in het verkeer een balans tussen effectieve handhaving van de verkeersveiligheid aan de ene kant en een opsporingsbeleid dat gebaseerd is op objectieve, nondiscriminatoire en neutrale criteria aan de andere kant?