Foto: © G0NZ0 Media

De Amerikaanse verkiezingen van 3 november kenden één duidelijke winnaar: cannabis. In alle staten waar legalisering op het stembiljet stond kozen de kiezers voor opheffing van het verbod. In Oregon stemden de kiezers voor decriminalisering van alle drugs. VOC voorzitter Derrick Bergman over een historisch moment in de ontmanteling van de war on drugs en het pleidooi voor een Taskforce Legalisering van emeritus hoogleraar Joost Smiers.

Traditiegetrouw besteden de Nederlandse media geen of nauwelijks aandacht aan de groene revolutie van de ballot initiatives die cannabis legaliseren. Zowel de Volkskrant als NRC/Handelsblad brachten het nieuws in kleine berichtjes, onder het kopje faits divers. Laten we eerst kijken waaruit de ‘clean sweep’ precies bestaat: welke ballot initiatives kregen een meerderheid en wat houden ze in?

Great map by @RadicalRuss. Time for Europe to wake up and smell the weed!https://t.co/aIPGww8h3x pic.twitter.com/61k52nIuSy

— V⭕C Nederland (@vocnederland) November 4, 2020

New Jersey
Met een meerderheid van 67% stemden de kiezers in New Jersey (8,8 miljoen inwoners) voor legalisering van recreatieve ‘adult use’ cannabis. Vanaf 1 januari 2021 is het legaal om cannabis te gebruiken, bezitten en kopen in New Jersey, voor iedereen van 21 jaar en ouder. Onduidelijk is nog hoeveel cannabis je mag kopen en bezitten en of thuisteelt is toegestaan. Dat moet in de komende twee maanden worden vastgesteld.

Arizona
Proposition 207 haalde 60% van de stemmen, nadat een soortgelijk voorstel bij de midterm elections in 2016 nog was afgewezen door de kiezers in Arizona (7,2 miljoen inwoners). Er is geen datum vastgesteld, maar aangenomen wordt dat de legale verkoop in april 2021 van start zal gaan. De leeftijdsgrens is 21 jaar, de maximale legale bezitshoeveelheid is één ounce (28,3 gram), waarvan niet meer dan 5 gram concentraten. Bezit van meer dan één ounce maar niet meer dan 2,5 ounce zal worden bestraft als een kleine overtreding: hooguit een kleine boete. Thuisteelt is toegestaan tot maximaal zes planten.

Montana
In Montana (ruim een miljoen inwoners) stemde 57% van de kiezers voor legalisering van cannabis. De wet verandert per 1 januari 2021, één minuut na middernacht. Iedereen van 21 jaar en ouder mag maximaal één ounce (28,3 gram) cannabis bezitten plus maximaal acht gram concentraten. Thuisteelt is toegestaan tot maximaal vier volwassen planten en vier zaailingen per persoon, met een maximum van acht per huishouden.

South Dakota
South Dakota (900.000 inwoners) had een primeur: de eerste staat die tegelijk medicinale én recreatieve cannabis legaliseert. Zoals verwacht was de steun voor medicinale cannabis groter, 69%, dan die voor adult use, 52%. De inwoners van South Dakota moeten nog wel even geduld hebben: de wetswijziging gaat pas op 1 juli 2021 in. Tot die tijd blijven de huidige, extreem strenge wetten en straffen gelden. Bezit tot maximaal één ounce, waarvan maximaal acht gram concentraten, wordt legaal voor iedereen van 21 jaar en ouder. Thuisteelt wordt legaal met een maximum van drie planten per persoon en zes planten per huishouden. Die moeten wel uit het zicht staan; als ze zichtbaar zijn voor het publiek, kun je een boete krijgen van 250 dollar.  

Mississippi
Initiative 65, om medicinale cannabis te legaliseren in de conservatieve zuidelijke staat Mississippi (drie miljoen inwoners) kreeg overweldigende steun: 74%. Het lokale ministerie van volksgezondheid moet de precieze regels uiterlijk 1 juli 2021 klaar hebben. Bezit wordt alleen toegestaan voor mensen die een verklaring van hun arts hebben, een medical card. Daarvoor geldt 15 augustus 2021 als deadline, al duurt het mogelijk nog langer voordat er legale medicinale cannabis beschikbaar is in Mississippi. Onderdeel van Initiative 65 is een lijst met 22 ziektes en aandoeningen waarvoor medicinale cannabis voorgeschreven mag worden. Dat is ruim vier keer zoveel als in Nederland. Patiënten mogen maximaal 2,5 ounces (ruim 70 gram) per twee weken kopen en bezitten. Thuisteelt blijft verboden. Zonder medical card wiet roken of anderszins consumeren in het openbaar kan worden bestraft met maximaal 100 dollar boete.

Oregon
Medicinale en recreatieve cannabis was al legaal in Oregon (4,2 miljoen inwoners). De kiezers konden bij deze verkiezingen stemmen voor legalisering van medicinaal gebruik van psilocybine, de werkzame stof in paddo’s en voor decriminalisering van alle drugs naar Portugees model. ‘Both are the first of their kind in any U.S. state and represent the next frontier in the relaxation of drugs laws beyond marijuana’, constateerde de gezaghebbende Wall Street Journal. Measure 110 kreeg een meerderheid van 57% van de stemmen. Vanaf 1 februari 2021 kan bezit van een kleine hoeveelheid van elke drug voor persoonlijke consumptie in Oregon alleen nog bestraft worden met een boete van maximaal 100 dollar. Wie dat niet wil of kan betalen, kan ook kiezen voor een ‘gezondheidsonderzoek’ bij een verslavingszorginstelling. Het geld dat wordt bespaard door mensen niet langer te arresteren en op te sluiten omdat ze drugs gebruiken, wordt onder meer besteed aan meer en betere verslavingszorg. Portugal voerde al in 2001 een soortgelijk systeem in, met groot succes. Het aantal dodelijke overdoses en druggerelateerde AIDS besmettingen kelderde, terwijl het aantal vrijwillige behandelingen tegen problematisch druggebruik toenam.   

Amerika is het nieuwe gidsland
Het belang van deze stap is moeilijk te overschatten. Amerika, uitvinder van de war on drugs, kiest voor een aanpak die is gebaseerd op volksgezondheid, niet op repressie en prohibitie. Precies het tegenovergestelde van wat Nederland de afgelopen twintig jaar heeft gedaan: het volksgezondheidsbelang is hier volledig ondergesneeuwd door het ministerie van justitie dat in rap tempo is geradicaliseerd en verslaafd lijkt geraakt aan de war on drugs. Het is pijnlijk om te constateren, maar Amerika is het nieuwe gidsland voor pragmatisch drugsbeleid en ontmanteling van de desastreuze war on drugs.

Tasforce Legalisering
De grote vraag voor Nederland is hoe wij afkomen van de wet van de remmende voorsprong, die ons nu al zo lang parten speelt bij het cannabisbeleid. Emeritus hoogleraar politicologie Joost Smiers vindt dat de burgemeesters hun verantwoordelijkheid moeten pakken en pleit voor een Taskforce Legalisering. Een paar citaten uit het zeer lezenswaardige interview met Smiers dat Binnenlands Bestuur deze week publiceerde: ‘Natuurlijk weet ik al te goed dat de criminaliteit, niet alleen in Brabant, de spuigaten uitloopt. Maar de illusie koesteren dat de war on drugs gewonnen kan worden, tart elke vorm van realisme.’

Drooglegging
‘De meeste mensen die drugs gebruiken gaan gewoon weer naar hun werk, misschien nog wel meer dan bij alcohol. Je voert een oorlog, omdat internationale verdragen jou verplichten om dat te doen, omdat de VS het willen. Maar kijk naar de Drooglegging. Daar zijn ze ook van teruggekomen. Wij zouden nu hetzelfde moeten doen bij drugs, maar dat durven we niet. Gedogen is mooi, maar nu is het genoeg. Of we gaan alle drugs verbieden of we gooien het open. De miljarden die aan bestrijding worden besteed is weggegooid geld en dat vernietigt onze economische situatie. Ik denk wel eens dat drugsbaronnen de rapporten leveren over de schadelijkheid van drugs, want zij hebben belang bij het verbod.’

’70 procent van de opsporingscapaciteit gaat naar bestrijding van drugs. Dat is niet noodzakelijk, want de meeste mensen gebruiken het goed.’

Halsema en Depla
‘Burgemeesters moeten die oproep doen. Burgemeesters zoals Halsema en Depla zijn verstandig genoeg om dat te willen bepleiten. Als gezagsdragers dat gaan zeggen, dan is er een opening om de war on drugs te stoppen. Zij moeten pontificaal zeggen: deze aanpak is niet zinvol, we moeten naar legaliseren. Burgemeesters van Nederlandse steden moeten burgemeesters van andere Europese steden benaderen en samen zeggen zij: legalisering is de route die we moeten bewandelen. Ook commissarissen van politie zouden zich moeten aansluiten.’

Zuidas
‘In de Verenigde Staten zie je dat legalisatie van marihuana weinig problemen brengt. Ik denk dat de criminelen de nieuwe ondernemers wel met rust laten. Minister Grapperhaus roept steeds ‘bestrijden’, want hij denkt dat hij de strijd kan winnen. Ja, het doel is halveren, maar dat is ook onzin. Bestrijding van criminaliteit moet vooral plaatsvinden op de Zuidas. Daar zijn de problemen. Dat komt door het rare onderscheid tussen belastingontwijking en belastingontduiking. (…) Mijn punt is: ontduiking en ontwijking is hetzelfde. Het is even misdadig. ‘

‘Je stelt een datum en gaat dan beginnen. Mensen moeten eerst bankrekeningen openen, bedrijven opzetten, materiaal inkopen. Er is wel de nodige marketing voor nodig dat het beter is goedgekeurd spul te gebruiken dan spul waarvan je niet weet wat het is, zoals nu. Als het legaal is, mag de NVWA het keuren en dan is het goed.’

Noordanus
‘Ik pleit voor een Taskforce Legalisering die uitvoert wat ik net heb gezegd en kijkt wat er moet worden veranderd. Noordanus denkt na veertig jaar nog steeds dat we drugscriminaliteit in tien jaar kunnen halveren. Dat is heel raar. Die ondermijning wordt steeds erger. Daar zit een hoop menselijke ellende. Je wint de strijd niet en je moet die ook niet willen winnen. Nogmaals: miljoenen mensen gebruiken het.’

Verbod ondermijnt fundamenten samenleving
‘Por de boel op en ga dan in conclaaf. Ik vroeg burgemeester Halsema hierin politieke moed te tonen, maar die wil het natuurlijk niet in haar eentje doen. Oud-regeringsleiders hebben eerder ook al gepleit voor de weg naar legalisering. Tops en Tromp hebben het genoemd. Je houdt veel meer politiekracht over voor de aanpak van milieumisdaden en foute medicijnen op de markt. Het verbod op drugs ondermijnt de fundamenten van onze samenleving.’

Het VOC zet de komende maanden alles op alles om inclusieve regulering en legalisering van cannabis hoog op de politieke en maatschappelijke agenda te krijgen. Het momentum voor verandering groeit elke dag, de discrepantie tussen de ontwikkelingen binnen en buiten Nederland wordt elke dag groter. Het roer moet om. Het volgende kabinet moet expliciet afstand nemen van de mislukte war on drugs en inzetten op legalisering van cannabis en -op zijn minst- decriminalisering van andere nu verboden drugs.