Een studie van psychiater Marta Di Forti over cannabis en psychose die onlangs in het Britse tijdschrift The Lancet verscheen, veroorzaakte een tsunami aan media aandacht, ook in ons land. Het leidde tot koppen als ‘Nieuw onderzoek toont verband wietgebruik en psychoses’ en ‘Sterk verband tussen cannabis en psychose’. De Volkskrant ging nog verder: ‘Wetenschappelijke studie laat zien: hoe sterker de wiet, des te groter de kans op psychose’. VOC-columnist Mario Zwart ging er eens goed voor zitten en legt uit wat er werkelijk aan de hand is. “Het onderzoek in The Lancet is een typisch geval van vissen: gegevens verzamelen, die ‘kneden’ en zoeken naar een verband.”
Cannabis, psychose en zonnebrillen
door Mario Zwart
Mensen met psychische aandoeningen gebruiken meer alcohol, meer tabak, meer cocaïne, meer opiaten, meer koffie en, jawel, meer cannabis. Er werd al langer vermoed dat psychische aandoeningen en de neiging tot middelengebruik een gemeenschappelijke oorzaak hebben. En die is in 2018 daadwerkelijk gevonden. In een onderzoek onder ruim 180.000 (!) mensen werden 35 genen gevonden die een rol spelen bij zowel persoonlijkheid, risico zoekend gedrag de aanleg voor schizofrenie, als de neiging tot gebruik van alcohol en cannabis. Met andere woorden, cannabisgebruik en schizofrenie hangen samen: ze hebben een gemeenschappelijke oorzaak.
Dit soort samenhangen vinden mensen moeilijk te begrijpen. Als twee dingen tegelijkertijd gebeuren (mensen met zonnebrillen zijn vaker roodverbrand) is de eerste gedachte: zonnebrillen veroorzaken verbranding! Nee, zonnig weer leidt tot zowel het dragen van een zonnebril als een verbrande huid. Het verbieden van zonnebrillen zal niet leiden tot minder verbrandingen. En net zo is cannabis niet de oorzaak van schizofrenie. En leidt het verbieden van cannabis niet tot minder schizofrenie.
Dat zien we ook als we kijken naar landen. In Groot-Brittannië ging het cannabisgebruik sinds de jaren zestig met een factor 20 omhoog, maar nam het aantal schizofreniepatiënten niet toe. Dat nam zelfs licht af. En in Europa zien we dat landen met een hoog cannabisgebruik (IJsland, Tsjechië, Italië, Spanje) niet méér schizofrenie kennen dan in landen met een laag cannabisgebruik (Zweden, Hongarije, Griekenland). Wereldwijd geldt hetzelfde: grootverbruikers als Canada of de VS hebben niet meer (eerder zelfs minder) schizofrenie dan landen waar cannabis nauwelijks in trek is. [NB: tekst loopt door onder de grafieken]
Toch is het geloof dat cannabis schizofrenie veroorzaakt nog springlevend, vooral in Groot-Brittannië [1]. Zie de recente studie (door voornamelijk Britse auteurs) in The Lancet over ‘sterke wiet’ [2] die schizofrenie zou veroorzaken. Patiënten in tien Europese steden en in het Braziliaanse Ribeirão Preto die werden opgenomen voor een psychotische aanval, bleken vaker tabak, alcohol, opiaten, stimulerende middelen en cannabis te gebruiken.
Tot zover niets nieuws. Maar het vervolg is vreemder. Patiënten werd gevraagd welk soort cannabis ze hadden gebruikt. En op basis van (twijfelachtige [3]) THC-gegevens per stad werd dan bepaald of dat low potency (tot 10% THC) cannabis, dan wel high potency (>10%) was [4]. Na wat gegoochel met de data en wat vissen [5] in de brei gegevens werden er significante verbanden gevonden: gebruik van ‘sterke’ cannabis zou samenhangen met meer psychoses.
De auteurs erkennen dat samenhang geen oorzaak is (zonnebrillen veroorzaken geen verbrande huid), maar doen vervolgens alsof het wél zo is: “als we ervan uitgaan dat sterke wiet tot psychoses leidt, dan hebben we bewezen dat sterke wiet tot psychoses [6] leidt”. En vervolgens berekenen ze dat als alle cannabis “slap” zou zijn [7], dit zou leiden tot 30% minder psychoses in Londen en zelfs 50% minder in Amsterdam. Hadden we dan veel minder psychoses in Amsterdam toen daar alleen maar Thai weed te krijgen was? Nope, het aantal psychoses is (net als in Engeland) stabiel. Maar een kniesoor die op dit soort details let.
Merkwaardigerwijs zou Gouda [8] met alleen slappe wiet maar 12% minder psychoses zien. Ook de verschillen binnen Spanje zijn opmerkelijk: Madrid zou met alleen Thai weed mogen rekenen op 17% minder psychoses, terwijl de winst in Barcelona nog geen 5% zou zijn.
Het onderzoek in The Lancet is een typisch geval van vissen: gegevens verzamelen, die ‘kneden’ en zoeken naar een verband. Als het geen gevolgen in de echte wereld had (krantenkoppen, Kamervragen, vertraging van legalisering, stigmatisering, minder mediwiet voor patiënten, een voortzetting van de onzinnige War On Weed) zouden we er om lachen.
We weten dat mensen een psychische aandoening vaker middelen (waaronder cannabis) gebruiken. We weten ook dat landen waar veel cannabis wordt gebruikt niet meer schizofrenie kennen dan landen met een laag gebruik. Dat de explosie van het cannabisgebruik in Engeland (x 20 !) tot geen enkele stijging van psychoses heeft geleid. De auteurs negeren dit.
De indeling van cannabis in zwak en sterk is willekeurig. De brongegeven zijn twijfelachtig (is de wiet in Spanje echt veel slapper dan in Nederland? Bestaat wiet met minder dan 10% THC überhaupt?). Onduidelijk blijft waarom sterke wiet slechter zou zijn dan slappe wiet. Waarom zou een dikke joint met slappe wiet gezonder zijn dan een dunne joint van sterkere wiet? “Weet” de THC in je bloed of het afkomstig is uit slappe of sterke wiet? Hoe dan?
En waarom niet gekeken naar Californië of Colorado, waar de cannabisconsumptie is verschoven van slappe, illegale, Mexicaanse ditch weed naar potente Amerikaanse strains (Girl Scout Cookies! Gelato!), en naar concentraten. Van zo’n 70% THC. Een ideaal laboratorium voor wie wil weten of sterke cannabis leidt tot meer psychoses (antwoord: nee)?
De auteurs waarschuwen voor lichtzinnige legalisering van cannabis: “Pas op daarmee: sterke wiet is gevaarlijk!”. Het cynische is dat de consument juist in een illegale markt weinig te kiezen heeft. Alleen in legale markten is er productinformatie en is er aanbod van mildere soorten met bijvoorbeeld 8% THC en 10% CBD. Gelukkig zijn er ook verstandige artsen [9]. We moeten legaliseren! Op de achterhoedegevechten en reefer madness [10] van de Lancet-auteurs zit niemand te wachten.
Noten:
1: Ieder land en iedere tijd kent zijn eigen cannabisgevaar. In de VS van jaren ’20 was het dat blanke vrouwen onder invloed van wiet als een blok zouden vallen voor zwarte mannen. Later zou wiet leiden tot communistische sympathieën. En met name de “gedegenereerde rassen” (latino’s, zwarten, joden) zouden er knettergek van worden. Het Duitsland van de 21e eeuw kent weer heel andere gevaren: door cannabis zouden automobilisten gevaarlijk gaan rijden. Een wandelaar met wiet op zak kan in Duitsland zijn rijbewijs kwijtraken, want wiet = junkie, en deze persoon zal dus ook wel onder invloed in de auto stappen, en onder invloed van cannabis wordt dat een dodemansrit, dus innemen dat rijbewijs. In Nederland is het grote probleem wwer heel anders: cannabisplanten “trekken misdaad aan” en spontaan komen spontaan tot ontploffing of ontbranding. En in Groot-Brittannië is schizofrenie hét gevaar, vooral als de wiet “sterk is”. Deze ‘superskunk schizophrenia timebomb‘ zou zelfs leiden tot het verdwijnen van complete hersendelen. Boeiend is dat we hiermee weer terug zijn bij de “gevaren” van de jaren ’20 en ’30 in de VS.
2: Engelse tabloids en wetenschappers onderscheiden een speciale categorie “sterke” wiet, die ze skunk noemen, en die allerlei negatieve effecten zou hebben. In de rest van de wereld is deze categorie wiet niet bekend.
3: Zo zou Nederlandse wiet 22% THC bevatten, Nederhasj zelfs 67% en Spaanse wiet zou slap zijn. Cannabiskenners weten dat dit onzin is.
4: De logica van deze indeling ontgaat me. Waarom indelen in groepen? Waarom twee groepen en niet drie of vijf? Waarom de grens bij 10%? Wat zégt een THC-meting eigenlijk? En als je gelooft dat THC psychoses veroorzaakt, moet je dan niet meten of schatten hoeveel THC iemand heeft genuttigd?
5: Vissen is het zoeken naar gegevens in een grote berg data. Je vind altijd wel wat: vraag op een verjaardag naar de schoenmaat, de voetbalclub en het sterrenbeeld van je gasten en je vind geheid onzinverbanden (“mannelijke weegschalen en stieren hebben grotere voeten”, “PSV-fans zijn vaker Steenbok”, enzovoorts).
6: De zin “assuming causality” komt vijf keer voor in het artikel.
7: Zoals de ouderwetse Thai weed van de jaren ’70: een soort buitenwiet vol stengels en zaadjes.
8: Het artikel heeft het, een beetje vreemd, over “Gouda and Voorschoten”.
9: ‘Drugs should be legalised, regulated, and taxed‘, The British Medical Journal, 10 mei 2018
10: Reefer Madness, Nederlandse Wikipedia pagina
Comments (2)
Herbert M. Green 02/04/2019 at 8:14 am
Heel goed stuk Mario. Ik hoop dat dit stuk naar alle landelijke kranten wordt gestuurd. Want hoe goed dit weerwoord tegen het Lancet rapport ook is, wij (cannabis minnende lezers) hoeven niet overtuigd te worden. Het zijn de politica en doorsnee burgers die dit soort relativering nodig zullen hebben om in de toekomst rationele beslissingen te nemen.
Mario Zwart 12/04/2019 at 12:39 pm
Dank je wel Herbert! Ik had ook een versie naar een landelijke krant gestuurd, werd helaas niet geplaatst.