In een snoeiharde brief aan minister Opstelten van veiligheid en justitie klaagt de Eindhovense burgemeester Rob van Gijzel over de chaos rond het zogenaamde Ingezetenencriterium voor coffeeshops. De brief dateert van 22 september, maar kwam vandaag pas naar buiten. Van Gijzel: ‘U zult begrijpen dat het voor mij zeer ingewikkeld is om als een van de weinige gemeenten het I-criterium te handhaven’.

De brief bewijst eens te meer dat minister Opstelten in de Tweede Kamer een verkeerde indruk wekt door te stellen dat slechts zeven coffeeshopgemeenten het I-criterium voor coffeeshops niet handhaven. Van Gijzel begint er zijn brief mee:

‘Tijdens uw bezoek aan de gezagsdriehoek van Eindhoven d.d. 15 juli jl. hebben we onder meer met elkaar gesproken over softdrugsbeleid in het algemeen en het zogenaamde I-criterium (Ingezetenencriterium) in het bijzonder. U gaf toen aan dat volgens uw informatie slechts 7 gemeenten hier niet op handhaven. In deze brief wil ik een dringend beroep op u doen om helderheid en eenduidigheid te scheppen in de toepassing van het I-criterium. Ik kan niet anders dan de conclusie trekken dat de huidige situatie de problemen niet oplost. Nog steeds is het voor niet-ingezetenen gemakkelijk om aan drugs te komen, met alle vormen van overlast die daarbij horen.’

Dat slechts zeven coffeeshopgemeenten het I-criterium niet zouden handhaven is een aperte leugen. In februari 2014 verscheen ‘Verplicht nummer – Onderzoek naar de lokale handhaving van het coffeeshopbeleid‘. Uit dit onderzoek door Maalsté, Huigen en Lallush in alle 103 coffeeshopgemeenten blijkt dat bij 519 coffeeshops géén handhaving plaatsvindt van het I-criterium, oftewel bij 85% van het totale aantal coffeeshops in Nederland. In al deze shops zijn buitenlandse bezoekers als vanouds welkom.

Van Gijzel schrijft in zijn brief aan Opstelten dat de lokale coffeeshops ‘een grote ongelijkheid in den lande ervaren’ als het gaat om handhaving van het I-criterium. ‘Volgens de exploitanten handhaven de meeste gemeenten niet en voelen zij zich dus benadeeld, gezien het feit dat ik wel handhaaf.’ De coffeeshops vragen om ontheffing op drukke dagen, maar daar is Van Gijzel tegen. Tegelijk zit hij met de chaos die Opstelten heeft gecreëerd: ‘Door de ruimte die u op dit vlak biedt, is op landelijk niveau een onoverzichtelijke en niet-eenduidige situatie ontstaan.’

Het gevolg, aldus Van Gijzel: ‘Een niet-ingezetene die in Eindhoven softdrugs wil kopen, krijgt nul op het rekest, maar wordt vervolgens verwezen naar een gemeente 20 kilometer verderop die het I-criterium niet handhaaft. Ik vraag me af wat we hier met z’n allen mee opschieten.’ De Eindhovense burgemeester haalt het recente WODC-rapport ‘Coffeeshops, toeristen en lokale markt‘ aan, een evaluatie van onder meer het I-criterium. De conclusies zijn duidelijk: meer overlast, een illegale markt die blijft groeien en vooral voor jongeren aantrekkelijk blijkt.

Van Gijzel: ‘De illegale cannabismarkt bleef en blijft groter dan voorheen en een deel van de toeristen en vooral jongere lokale gebruikers blijven via dealers hun hasj en wiet kopen, al dan niet in combinatie met andere drugs. Het snelle geld van de illegale handel heeft bovendien zijn weerslag gehad op de straatcultuur in de wijken. Deze ontwikkelingen baren mij ernstige zorgen.’

Zoals bekend heeft Opstelten het gepresteerd om het WODC-rapport te presenteren als een ondersteuning van het beleid van het kabinet. Van Gijzel: ‘Een conclusie die me zeer verbaast.’ In het slot van zijn brief wast hij de minister ongenadig de oren over zijn falende beleid:

‘Resumerend stel ik dat de huidige toepassing van het I-criterium geen bijdrage levert aan zowel het oplossen van de overlast, als aan het verminderen van het drugstoerisme in Nederland. Daarom verzoek ik u ten eerste om het I-criterium of aan elke gemeente op te leggen of het af te schaffen. Mijn tweede verzoek is of u mij een nadere onderbouwing kunt overleggen waaruit blijkt dat het huidige coffeeshopbeleid een bijdrage levert aan de bestrijding van drugstoerisme en overlast, terwijl we nu in de praktijk zien dat met name veel jonge lokale gebruikers hun drugs via straatdealers blijven kopen met alle inherente risico’s op het gebied van volksgezondheid en harddrugsgebruik.
Gelet op het bovenstaande zult u begrijpen dat het voor mij zeer ingewikkeld is om als een van de weinige gemeenten het I-criterium op de bestaande wijze te handhaven.’

De brief van Van Gijzel is vanmiddag naar de Eindhovense gemeenteraad verstuurd. Aanleiding voor de plaatselijke VVD-fractie om vanavond een serie vragen te stellen. Bijvoorbeeld hoeveel Brabantse gemeenten het I-criterium niet handhaven en hoeveel gemeenten in Noord-Limburg. Ook vraagt de VVD ‘de raad schriftelijk en blijvend te informeren over de reacties van de Minister van Veiligheid en Justitie en andere vormen van communicatie die hij heeft met de Minister aangaande het coffeeshopbeleid’. Hopelijk komt er snel een einde aan de volstrekte willekeur die nu heerst en belandt het I-criterium, net zoals eerder het ‘besloten clubcriterium’, in de prullenbak.

Klik hier voor een pdf van de brief van Van Gijzel aan Opstelten dd 22 september 2014

Klik hier voor de vragen van de Eindhovense VVD fractie over het I-criterium dd 20 oktober 2014

Zie voor actuele handhaving van het I-criterium:
The Stoned Society en Kein Wietpas